تعریف اتاق عمل

اتاق های عمل ( به انگلیسی: Operating room ) مکانی استریل در بیمارستان است.

فقط جهت کارکنان بخش استریل و تیم جراحی طراحی شده است.

در گذشته به سالن آمفی تئاتر،تماشاخانه و محیط غیر استریلی گفته می‌شد.

در آن دانشجویان و بازدیدکنندگان اعمال جراحی را تماشا می‌کردند.

تجهیزات اتاق عمل

تخت جراحی که در وسط اتاق قرار دارد باید قابلیت تنظیم ارتفاع و تمایل به سمتی خاص را داشته باشد.

به راحتی به پوزیشن‌های متنوع جراحی∗ درآید.

چراغ‌های اتاق های عمل ( چراغ سیالکتیک )∗ باید نور روشن و بدون سایه ایجاد کنند.

همچنین نور چراغ سیالتیک نباید به گونه‌ای باشد که موجب خستگی چشم‌ها شود.

ماشین بیهوشی در بالای قسمت سرتخت جراحی قرار بگیرد؛

این ماشین توسط لوله‌هایی با بیمار در ارتباط است و به فرایند تنفس بیمار در طول جراحی کمک می‌کند.

مانیتورها نیز به فرایند اندازه‌گیری گازهای مخلوط در مدار بیهوشی کمک می‌کنند.

ابزارهای جراحی استریل مورد استفاده در طول عمل، بر روی میزی استریل قرار می‌گیرند.

وجود دستگاه الکتروکوتر در اتاق عمل این امکان را ایجاد می‌کند تا بافت بیمار توسط جریان پرفشار برش داده شده.

هم‌زمان امکان بندایش خون نیز باشد تا مقدار خون‌ریزی به حداقل برسد.

دستگاه ساکشن باید در اتاق موجود باشد تا ترشحات بیمار را از ناحیه عمل خارج سازد.

طرح اتاق عمل

اتاق‌های عمل با درهای دوطرفه از هم جدا می‌شوند.

فقط تیم جراحی اجازه ورود و خروج به این محدوده را دارد.

احتیاط‌ های خارجی شامل رعایت اصول استریلیته محیط عمل و کنترل رفت و آمد می‌شود.

برای اینکه اتاق عمل بهترین شرایط را داشته باشد، آن را در قسمتی از بیمارستان قرار می‌دهند تا مکمل سایر بخش‌ها بمانند پاتولوژی و آزمایشگاه باشد.

در طراحی باید دقت شود که جهت رفت‌وآمد یک طرفه و از داخل به خارج اتاق های عمل باشد.

طرح و بنای اتاق عمل در همه بیمارستان‌ها یکسان نیست.

نمی‌توان از یک نقشه و طرح مشخص جهت ساختن اتاق عمل در همه بیمارستان‌ها استفاده نمود.

یکی از اساسی‌ترین مواردی که باید در طراحی و ساخت هر اتاق عمل رعایت شود، کنترل عفونت می‌باشد.

محل قرارگرفتن اتاق‌های عمل در بیمارستان‌ها :

از مهمترین شاخص‌های اثرگذار بر بهره‌وری و نیز رعایت اصولی سیکل درمان بیماران و نیز مقوله‌های دیگری از جمله کنترل عفونت‌های بیمارستانی و مهندسی ارزش در منابع تاسیساتی می‌باشد.

اتاق های عمل را تا حدود دو دهه پیش به بالاترین طبقات ساختمانی منتقل می‌نمودند.

برای این کار نیز دلایلی بمانند دور بودن از مسیر رفت و آمد عمومی، دور بودن از جریان هوای آلوده بین بخش‌ها وجود داشت.

اتاق‌های عمل برای سهولت دسترسی همه بخش‌ها به آن، باید در طبقات میانی ساختمان اصلی گنجانده شود.

سهولت دسترسی اتاق‌های عمل با سایر بخش‌های بیمارستانی باید در نظر گرفته شود.

بخش اتاق عمل، کاملاً بسته و ایزوله بوده و در مسیر رفت و آمد با دیگر بخش‌ها قرار نگیرد.

در بیمارستان‌های نظامی، محل قرارگیری مجموعه اتاق‌های عمل تعاریف خود را بر اساس طرح دفاعی (طرح پدافندی) و مانند آن را دارد.

ساختار طراحی و ایمنی اتاق عمل

دیوار اتاق عمل باید نیمه مات و به رنگ سبز یا آبی روشن و قابل شستشو در نظر گرفته شود.

این دیوارها فاقد لبه و طاقچه باشد.

کف اتاق عمل باید ضد الکتریسیته و با قابلیت شستشو بوده و مقاومت در برابر مواد شیمیایی را داشته باشد.

جهت مواجهه با قطع شدن برق، مجموعه اتاق عمل به سیستم اورژانس روشنایی یا ژنراتور اضطراری مجزا از سایر قسمت‌های بیمارستانی مجهز باشد.

تجهیزات الکتریکی

باید از شبکه‌های IT ( سیستم ضد برق گرفتگی شناور ) که مجهز به کلید محافظ جان و ترانسفورماتور ایزوله اند استفاده شود.

حتی‌المقدور تمامی بدنه‌های هادی دستگاه‌ها دارای عایقتندی مضاعف باشند.

درها

بهترین نوع آن تاب‌دار ∗ بوده تا با وارد کردن اندکی فشار براحتی باز و بسته گردند.

با هر باز و بسته شدن در، شمار زیادی میکروارگانیسم وارد محدوده و موضع جراحی می‌گردد.

ممکن است از راه لباس‌ها و وسایل و تجهیزات جراحی به موضع عمل راه یابند.

سقف

حداقل ارتفاع کف تا سقف اتاق عمل ۳ متر می‌باشد. پوشش سقف باید آکوستیک (گیرنده اصوات) بوده و قابلیت شستشو داشته باشد.

روشنایی

نور طبیعی
چراغ سیالیتیک

تامین نور از راه چراغ‌های سقفی سیالیتیک برای موضع جراحی، رایج‌ترین روش روشنایی در اتاق عمل می‌باشد.

ساعت

وجود ساعتی که علائم هشدار دهنده در اثر گذشت زمان را نشان دهد، می‌تواند در اتاق عمل مفید واقع گردد.

خطر آتش‌سوزی

خطر آتش‌سوزی در اتاق عمل به سه دلیل می‌باشد :

منبع آتش‌زا، منبع اکسیژن و مکانیسمی که باعث جرقه شود.

تیم جراحی برای کنترل آتش، باید آموزشهای لازم را دیده باشند.

نگهداری وسایل و گازهای بیهوشی باید درست بوده و مداوم کنترل گردد.

اتاق عمل باید مجهز به سیستم اطفاء حریق باشد.

اتاق‌های زیر ضروری می‌باشد :

1- مکانی جهت شستن دست‌ها

2- اتاق استریل مرکزی

3- اتاق ریکاوری :

نزدیک به اتاق عمل بوده و در مواقع اورژانسی وسایل مورد نیاز از اتاق عمل به آنجا منتقل یا بیمار دوباره به اتاق عمل بازگردانده می‌شود.

4- اتاق آموزشی

5- اتاق بیهوشی

6- اتاق اسکراب

7- اتاق رختکن برای تیم جراحی

.